به‌کارگیری بندهای موصولی فاعلی-‌فاعلی و فاعلی-‌مفعولی: مقایسه‌ی نوشتار فارسی‌آموزان عربی‌زبانِ سطح میانی و پیشرفته

در دهه­های اخیر، بررسی­ها و مطالعات در زمینه‌ی پردازش بندهای موصولی در زبان­های مختلف، نقش عمده­ای در تحقیقات مربوط به تحلیل خطاها و زبان­آموزی ایفا کرده است. پژوهش حاضر نیز به بررسی میزان به‌کارگیری بندهای موصولیِ فاعلی‌-فاعلی و فاعلی-مفعولی توسط فارسی­آموزان عربی­زبان و همچنین تحلیل خطاهای آنان در این مقوله‌ی دستوری پرداخته است و به لحاظ نحوی و رده­شناختی تولید جملات حاوی این بندها را در میان دو گروه از فارسی­آموزان میانی و پیشرفته -که براساس آزمون بسندگی به دو گروه با سطح میانی و پیشرفته تقسیم شده بودند- مورد بررسی قرار داده است. بدین منظور، متن‌های نگارش یافته توسط، 64 فارسی­آموز غیرایرانی عربی­زبان از مرکز آموزش زبان فارسی دانشگاه بین­المللی امام خمینی(ره) با موضوعاتی مشخص و یکسان مورد بررسی قرار گرفت. قابل ذکر است که قبلا این نوع ساخت‌های دستوری در کلاس دستور و نگارش آموزش داده شده بودند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که هرچند فارسی­آموزان عربی­زبان سطح پیشرفته بیشتر از فارسی‌آموزان سطح میانی از بندهای موصولی زبان فارسی استفاده می­کنند، تولید بند موصولیِ فاعلی-مفعولی برای فارسی­آموزان هر دو گروه (سطح میانی و سطح پیشرفته) دشوارتر از بند موصولی فاعلی-فاعلی می‌باشد. همچنین، با وجود تفاوت بسیار اندک بین تعداد انواع خطاها در هر گروه از فارسی­آموزان، یافته­های مربوط به تعداد هر یک از انواع خطاهای فارسی­آموزان نشان داد که در گروه میانی، بیشترین خطا مربوط به بند پایه­ی ناتمام و کمترین خطا مربوط به حذف «که‌« موصولی و حذف نادرست مفعول در بند موصولی فاعلی-‌‌مفعولی است. این در حالی است که در گروه پیشرفته، بیشترین خطا مربوط به بند پایه­ی ناتمام و حذف نادرست مفعول در بند موصولی فاعلی-مفعولی، و کمترین خطا مربوط به حذف نادرست «که‌« موصولی بوده است.